Atletizm;
atmalar, atlamalar, kısa ve uzun mesafe koşuları
olmak üzere değişik branşları bünyesinde barındırmaktadır.
Geniş bir kitle tarafından yapılanı ise mesafe
koşularıdır. Mesafe koşucularında (elit veya boş
zamanlarında koşanların her ikisinde de) en sık
rastlanan sorunlar aşil ve patellar tendinit,
koşucu ayağı (shin splint), kompartman sendromu
(alt bacak ön-arka bölge ağrısı), stres kırıkları,
ayak taban ve topuk sorunları, diz kapağı sorunları
ve ilitibial-bant sendromu (koşucu dizi).
AŞİL
TENDİNİTİ:
Ayak bileği arka bölümünde baldır kaslarının devamı
olan aşil tendonunda aşırı kullanım ve zorlanmalar
sonucunda oluşan iltahabi değişikliklere verilen
isimdir. Antrenmanın dozundaki artışlar, tepe
koşularının eklenmesi, sert zemin, baldır kaslarına
yapılan yetersiz germe egzersizleri, kötü koşu
ayakkabısı en önemli nedenlerdir. Tendon üzerinde
özellikle orta bölgede ağrı ile karakterize bir
durumdur. Eğer tedavi edilmez ve olası nedenler
(antrenman vb.) ilgili gerekli değişiklikler yapılmaz
ise olay kronikleşebilir ki bu da tedaviden sonuç
almayı güçleştirir. Koşu öncesi ısınma ve germe
egzersizleri koruyucu özelliğe sahiptir. Koşuyu
takiben baldır kaslarına yapılacak germe egzersizleri
de bu sorunla karşılaşmamak açısından önemli bir
yere sahiptir. Soğuk uygulamak, birkaç gün istirahat
şikayetlerin rahatlaması açısından önemlidir.
Antrenmanın dozunu azaltmak, yumuşak zemine geçmek,
ideal koşu
ayakkabısı kullanmak ve ısınmayı takiben
germe egzersizleri yapmak ile şikayetler ortadan
kalkmıyor ise doktorunuza danışmanızı fayda olacaktır.
PATELLAR
TENDİNİT:
Diz kapağından aşağıya ve yukarıya uzanan tendonun
aşırı kullanım ve zorlanmalar sonucu iltihabi
değişikliklerine verilen isimdir. Tendon üzerinde
ve kemiğe yapışma noktalarında ağrı ile karakterize
bir durumdur. Bacağın kasılması ve tendon üzerine
baskı yapılması ile ağrı oluşur. Koşu öncesi yetersiz
ısınma, koşu öncesi ve sonrası yetersiz germe
yapılması, antrenmanın dozunda yapılan ani değişiklikler,
tepe koşularında birden aşırıya kaçma gibi nedenlerden
dolayı bu sorun ortaya çıkabilir. Öncelikli olarak
yapılması gereken yukarıda bahsedilen aşırı yüklenmeleri
azaltmak veya gerekiyorsa dinlenmek, soğuk uygulamaktır.
Eğer birkaç günlük bu tür bir uygulamanın sonucunda
ağrı devam ediyorsa uzman bir doktora danışmak
gerekir.
KOŞUCU
BACAĞI (SHIN SPLINTS, MEDIAL TIBIAL
STRES SENDROMU):
Sert zemin, ağır antrenman, kötü
ayakkabı, kötü koşu tekniği (ayak parmak
ucunda koşmak gibi), ayak taban anatomisindeki
bozukluklar gibi nedenlerden dolayı kemik zarının
iltihabi reaksiyonu ile karakterize bir durumdur.
Alt bacak iç-ön bölgede yer alan tibia kemiğinin
alt yarı bölgesinde ağrı en belirgin sorundur.
Ayak parmakları veya ayak aşağıya doğru büküldüğünde,
aktiviteler sırasında ağrı oluşur. Dinlenmek,
soğuk uygulamak öncelikli yapılması gereken uygulamalardır.
Yukarıda bahsedilen nedenlerin ortadan kaldırılması
gerekir. Uzman bir hekimin değerlendirmeleri ışığında
tedavinin şematize edilmesi gerekir.
KOMPARTMAN
SENDROMU (ALT BACAK ÖN VE ARKA BÖLGE AĞRISI):
Antrenmanın dozunun birden artırılması, zemin
değişiklikleri, kötü
ayakkabı, kötü koşu tekniği (ayak parmak
ucunda koşmak gibi), ayak taban anatomisindeki
bozukluklar gibi nedenlerden dolayı alt bacak
kaslarının aşırı kullanılması (kasılmaları) sonucunda
kas içi basıncın artması ile ortaya çıkan bir
sorundur. Alt bacak ön ve/veya arka grup kaslarda
kasılma ile ortaya çıkan ağrılı bir durumdur.
Sorun çözülmez ise kronikleşebilir. İlgili kaslarda
şiş ve sertlik belirgindir. Koşu, yürüme hatta
pasif olarak ayak bileğini bükmekle ağrı oluşabilir.
Dinlenmek ve soğuk uygulamak öncelikli olarak
yapılması gereken uygulamalardır. Fakat aktivite
ile sorun tekrar ortaya çıkabilir. Uzman bir hekim
tarafından değerlendirilip tedavi programının
belirlenmesi tekrarlamaları önlemek açısından
önemlidir. Egzersiz öncesi yeterli ısınma ve germe
egzersizleri, egzersizi takiben yapılacak germe
egzersizleri bu sorunla karşılaşmamak açısından
önemle yapılması gerekenlerdir.
PLANTAR
FASCIITIS (HEEL SPUR):
Ayak tabanındaki ligamanların aşırı gerilmesi
ve zorlanması ile ortaya çıkan bir sorundur. Ayak
tabanına yük binmesi ile özellikle tendonların
topuk ve parmaktaki kemiğe yapışma bölgelerinde,
ve ayak tabanına orta bölgesine doğru yayılan
bir ağrı ile karakterizedir. Sıklıkla istirahatte
sorun yoktur. Ağrı nedeni ile topallama sıkça
rastlanan bir durumdur. Parmak ucu veya topuk
ağırlıklı yürüme ve/veya koşma tekniğine sahip
olanlarda, anatomik olarak taban sorunu olanlarda,
kötü ayakkabı
ve sert zeminde koşanlarda görülme sıklığı fazladır.Erken
dönemde tedavi edilmez ve yukarıda bahsedilen
malzeme ve teknik sorunlar giderilmez ise sorun
kronikleşir ve tedavisi güçleşir. İlk yapılacak
şey dinlenmek ve soğuk (10-15 dak, 2-3 saatte
bir) uygulamaktır.
STRES
KIRIKLARI:
Bacağa veya ayağa uzun süre ve tekrarlayan bir
şekilde yük binmesi sonucu ayak ve ayak parmak
kemikleri ve de alt bacak ön (sıklıkla 1/3 alt)
kesimde ağrı ile karakterize bir durumdur. Sıklıkla
aktivite sırasında ilgili kemikte ağrı ve lokal
şiş görülür. Uzman bir hekimin değerlendirmesi
gerekir. Ağrı olduğu sürece aktiviteye devam etmemek
gerekir. Soğuk uygulanabilir.
DİZ
KAPAĞI SORUNLARI:
ILIOTIBIAL
BANT SENDROMU (KOŞUCU DİZİ):
Dizin yan tarafında ağrı ile karakterize bir durumdur.
Uzun koşular yapan ve biomekaniksel sorunları
olan atletlerde, özellikle engebeli, bozuk yüzey
zeminlerde koşanlarda sıkça rastlanan bir sorundur.
Koşu kesildiğinde ağrı kaybolur. Fakat koşuya
başlamakla tekrar ağrı başlar. Bacak bacak üstüne
atma pozisyonunda dizi bükme-düzeltme işlemi sırasında
da benzer bir ağrı oluşabilir. Öncelikli olarak
yapılması gereken dinlenmek ve soğuk uygulamaktır.
Tepe aşağı koşuları kesmek gerekir. Uzman bir
doktorun değerlendirmesi ışığında özel ayak tabanlığı
verilebilir. Koşu öncesi ve sonrası bacak dış
yan grubu bölgeye germe egzersizleri uygulamak
bu sorunla karşılaşma riskini azaltır.
İDEAL
KOŞU AYAKKABISI:
İdeal koşu ayakkabası öncelikli olarak 2 ana fonksiyona
sahip olmalıdır. 1) Şok absorbe edici bir taban
desteği, 2) koşu sırasında ayağın içe ve dışa
olan hareketlerini kontrol edici bir yapı. Çoğunlukla
bu iki özelliği bir ayakkabıda aynı anda bulmak
zordur. Yeni bir ayakkabı almadan önce kullanılan
eski ayakkabının iyi bir şekilde kontrol edilmesi
gerekir. Ayakkabıyı masanın üzerine koyup arkadan
bakarak ayakkabı da içe veya dışa doğru bir bozulma
olup olmadığı tespit edilmelidir. Eğer böyle bir
sorun var ise ayağın içe ve dışa olan hareketlerini
kontrol edici özelliği olan bir ayakkabıyı tercih
etmek gerekir. Böyle bir ayakkabı ile yaralanmalar
bölümünde anılan “shin splint, aşil tendiniti”
gibi sorunlarla karşılaşma olasılığı da azaltılabilir.
Eski ayakkabının 2. olarak orta bölümünü kontrol
etmek gerekir. Eğer orta bölümde yeni haliyle
karşılaştırılınca yaklaşık %10’luk bir çökme var
ise ayakkabıyı değiştirmekte fayda vardır. Eğer
çökme iç tarafta fazla ise ayağın içe ve dışa
olan hareketlerini kontrol edici bir ayakkabı
tercih edilmelidir. Diğer önemli bir özellik de
ayakkabının ağırlığıdır. Olabildiğince hafif bir
ayakkabı seçmekte fayda vardır. Ayrıca ayak anatomisi
(özellikle taban ile ilgili)sorunlar var ise önerilen
uygun taban destekleri kullanılmalıdır.Eğer ayak
ile ilgili anatomik vb. bir sorun yok ise ayakkabıda
şok absorbe edici özelliği ön plana çıkarmak uygun
olabilir. Kullanılan eski ayakkabı ile ilgili
sorun yok ise ayakkabıyı kullanmaya devam edilmelidir
veya aynı model ayakkabının yenisi tercih edilmelidir.
Yeni ayakkabıyı antrenmanlarda denemeden direkt
yarışlarda kullanmak olası sorunlar açısından
yarış için riskli olabilir.
|