|
ÖN ÇAPRAZ BAĞ TAMİRİ
SONRASI REHABİLİTASYON PROGRAMI
(Patellar tendon grefti uygulaması)
Maksimum
Koruma Fazı
Postoperatif
1-2. haftalar:
Amaç:
1.
Ağrıyı azaltmak.
2.
Hareket açıklığını artırmak (00-900).
3.
Effüzyonu ve yumuşak doku şişliğini azaltmak.
4.
Parsiyel yük vererek ambulasyonu sağlamak.
Program:
1.
Bölüm
·
Diz
pasif ekstansiyon egzersizleri (Günde bir kez,
3 x 10, sağlam bacak yardımıyla)
·
Diz
hareket açıklığı egzersizleri (Günde bir kez,
yatar pozisyonda topuğu yerde kaydırarak, 150
– 200 tekrar)
·
Nötralde
izometrik kuadriseps egzersizleri (Günde 3 – 4
kez, 3 x 10 tekrarlı 5 sn süreli kasılmalar, diz
altı desteklenerek)
·
Patella
mobilizasyon egzersizleri (Günde bir kez, yukarı
– aşağı, sağa – sola olmak üzere dört yönde 150
– 200 tekrar)
·
Ayakbileği
pompalama egzersizleri (Günde bir kez, direncsiz
3 x 10 tekrarlı)
·
Ayakbileği
plantarfleksör / dorsifleksör kas gruplarına izometrik
egzersizler (Günde 3 – 4 kez, 3 x 10 tekrarlı
5 sn süreli kasılmalar)
·
Kalça
abdüktör / addüktör ve fleksör / ekstansör kas
gruplarına dirençsiz izotonik - izometrik egzersizler
(Günde bir kez, 3 x 10 tekrar ve 5 sn tutarak
)
·
Squat
egzersizleri (0-300 arasında, tutunarak,
3 x 10 tekrarlı, 5 sn süreli kasılmalar)
2.
Bölüm
·
Kuadrisepse
30 dk. elektriksel stimülasyon
·
Fizyoterapist
eşliğinde hareket açıklığına yönelik egzersizler
·
Fizik
tedavi ajanları (gerekirse- yüzeyel sıcak, ultrason,kısa
dalga diatermi)
·
İzokinetik
dinamometrede hareket açıklığının izin verdiği
ölçüde 0-900 arasında 15 dk. CPM
·
İzokinetik
dinamometrede hareket açıklığının 450-600-750
açılarında
kuadriseps ve hamstringlere 5 sn kasılma süreli
izometrik egzersiz. Egzersiz sırasında eş zamanlı
kuadrisepse lektriksel stimülasyon.
| |
450
|
600
|
750
|
|
450
|
600
|
750
|
|
| T.s. |
6
|
6
|
6
|
2
Dk İst.
|
6
|
6
|
6
|
ekstansör
|
| T.s. |
6
|
6
|
6
|
|
6
|
6
|
6
|
fleksör
|
Haftada
bir tekrar sayıları her sette 2 şer arttırılacak.
·
Uyluk
ve baldır kas gruplarına germe egzersizleri
Açıklamalar:
1.
Yürüme çift koltuk değneği ile parsiyel
yük vererek (%50)
2.
Brays 00 ‘de kilitlenecek. Yürürken
ve kalça egzersizlerinde sürekli takılı.
3. Haftanın
sonunda 600’lik açıda (kuadriseps için)
ve 30 0’lik açıda (hamstring için)
4 tekrarlı, 5 san'lik izometrik test.
4. Her
egzersiz programını takiben ve ağrı ve şişlik
yakınmalarında 15 dk. soğuk uygulama.
5. 1.
Bölüm egzersizler hastaya verilecek ev egzersizleridir.
Çift seans tedaviye gelen hastalar ise bu bölümü
fizyoterapist eşliğinde yapacaklardır.
Postoperatif
3-4. haftalar:
Amaç:
1.
dış
yüklerin, greftin ve artiküler kartilajın korunması
2.
Fibrozisin azaltılması
3.
Yara iyileşmesinin stimülasyonu
4.
Kuadriseps atrofisinin engellenmesi
5.
Effüzyonun azaltılması
6.
Hastanın koltuk değneksiz yürümeye hazırlanması
(3. Hafta sonunda tek değnek, 4. hafta sonunda
değneksiz)
7.
Hareket açıklığının 4. hafta sonunda en
az 00 – 1200 olması.
Program:
·
1.
Bölüm egzersizlerinde artışlar yapılarak devam
edilir.
·
Önceden
başlanmış olan 2.bölüm programa devam edilir.
Egzersizlerde artış yapılır.
·
Hareket
açıklığı 1100’ye ulaştığında bisiklet
çevirmeye başlanılır (10-15 dk.)
Açıklamalar:
1.
Brays
izin verilen hareket açıklığına ayarlanacak.
2.
4.
Hafta sonunda tam yük vererek yürümeye geçiş.
3.
Tüm
egzersiz programlarından sonra soğuk uygulama
15 dk.
4.
İzometrik
test.
5.
Hastanın
değerlendirilmesi.
6. KT-2000
artrometre ile değerlendirme (varsa)
Postoperatif
5- 6. haftalar:
Amaç:
1.
Effüzyonun minimale inmesi veya ortadan
kalkması.
2.
Hareket açıklığının tam olarak kazanılması.
3.
Aktif kuatriseps kontrolünün kazanılması.
4.
Propriosepsiyonun geliştirilmesi.
5. Kardiyovasküler
dayanıklılığın geliştirilmesi.
Program:
1.
Bölüm
·
Diz
hareket açıklığı egzersizleri.
·
Nötralde
izometrik kuadriseps egzersizleri.
·
Patella
mobilizasyon egzersizleri.
·
Ayakbileği
pompalama egzersizleri (Günde bir kez, direncli
3 x 10 tekrarlı).
·
Ayakbileği
plantarfleksör / dorsifleksör kas gruplarına izometrik
egzersizler.
·
Kalça
abdüktör / addüktör ve fleksör / ekstansör kas
gruplarına dirençli. izotonik - izometrik egzersizler
(Günde bir kez, 3 x 10 tekrar ve 5 sn tutarak
).
·
Minisquat
egzersizleri.
·
Leg
pres.
2.Bölüm
·
Fizyoterapist
eşliğinde hareket açıklığı egzersizleri.
·
Alt
ekstremiteye yönelik germe egzersizleri.
·
İzokinetik
dinamometrede izometrik egzersizlere devam edilir.
·
Hamstringe
ve kuadrisepse aktif asistif
(HAM 0-90°’de istenildiği kadar yük, KUA
45-90° minimal yük), 6-8. haftadan itibaren konsantrik
kuvvetlendirme 45-90° de kısıtlanacak, 120,150,180
ve 210 °/sn’lik açısal hızlarda 6 tekrar, setler
arasında 20sn. dinlenme (her hafta tekrar sayısına
2 ek, 2 haftada bir hız eklenecek 240, 270, 300....).
·
Bisiklete
devam edilir (20-30dk civarında).
·
Tek
bacak üzerinde durma
(3 set 15 sn başlanacak, hafta başı 15sn
eklenecek, 3x 45 sn çıkılacak ve daha sonra gözler
kapalı başlanacak).
·
Miniskuatlara
devam edilecek.
Açıklamalar:
1. Brays
hareket açıklığına göre ayarlanacak. 1.5 ay sonunda
brays kullanımı sonlandırılabilir.
2.
Tüm egzersiz programlarından sonra soğuk
uygulama.
3.
Hastanın
kliniğine göre egzersizlerin gelişimi ayarlanacak.
Orta
Düzeyde Koruma Fazı
Postoperatif
7-8. haftalar:
Amaç:
1.
Effüzyonun minimale inmesi veya ortadan
kalkması.
2.
Kuadriseps ve hamstring ‘in kuvvetlendirilmesi.
3.
Propriosepsiyonun geliştirilmesi.
4.
Kardiyovasküler dayanıklılığın geliştirilmesi.
Program:
·
Alt
ekstremiteye yönelik germe egzersizleri
·
Kalça
fleksör/ekstansörlere ve abduktör/addüktörlere
dirençli egzersizlere devam edilir. Tekrar sayısı
ve direnç arttırılır.
·
Leg
pres.
·
Squat
egzersizleri.
·
Bisiklet
egzersizlerine devam edilir.
·
İzokinetik
dinamometrede aktif çalışmaya (450 ekstansiyon
kısıtlanarak) devam edilecek.
·
Propriosepsiyon
için denge tahtası egzersizlerine başlanılır.
·
Kardiyovasküler
dayanıklılık açısından bisiklet egzersizlerine
devam edilir.
Açıklamalar:
1.
2. ayın sonunda değerlendirme.
2.
KT 2000 artrometre ile test (varsa).
3.
izometrik test.
4.
İlk
izokinetik test (8-10. haftalarda 60, 180
ve 300°/sn’lik açısal hızlarda 4,4 ve 20 tekrarlı).
Aylık takip yapılacak.
Hafif Aktivite Fazı
9.-12.
HAFTALAR:
Amaç:
1.
Patellofemoral eklemin korunması.
2.
Quadriseps’in kuvvetlendirilmesi.
3.
Nöromusküler ve proprioseptif yetilerin
geliştirilmesi.
4.
Kardiyovasküler dayanıklılığın arttırılması.
5.
Hafif sportif aktivitelere hazırlanma.
Geçiş
kriterleri:
1.
Aktif hareket açıklığı 0-125 dereceden
fazla olmalı.
2.
Kuadriseps kuvveti karşıt tarafın en az
% 60’ olmalı.
3.
Minimal effüzyon.
4.
Belirgin patellofemoral yakınma olmayacak.
5.
Klinik muayene olumlu olacak.
6.
KT skoru değişmeyecek.
Program:
·
Germe
egzersizleri programına devam edilir.
·
Kapalı
kinetik zincir egzersizlere devam edilir.
·
İzokinetik
egzersizlere devam edilir (45 derecede ekstansiyon
sınırlı).
·
Kalça
4 yönlü kuvvetlendirme egzersizlerine devam edilir.
·
Kardiyovasküler
dayanıklılık için bisiklet egzersizlerine devam
edilir.
·
Hafif
koşu programına başlanılır.
·
Propriosepsiyon
egzersizlerine devam edilir.
·
Diğer
bölgelere yönelik kuvvetlendirme egzersizleri
eklenebilir.
Açıklamalar:
1. 3.
ayın sonunda değerlendirme.
2. İzokinetik
test.
3.
KT 2000 artrometre ile değerlendirme.
Sportif
Aktiviteye Hazırlık Fazı
13.-16.
HAFTALAR:
Amaç:
1.
Maksimal kas kuvvetinin kazanılması.
2.
Nöromusküler koordinasyonun geliştirilmesi.
3.
Spora özgün hareketlere hazırlık.
Geçiş
kriterleri:
1.
Ağrı ve effüzyon olmayacak.
2.
Olumlu muayene bulguları.
3.
KT 2000 artrometre sonuçlarında değişim
olmayacak.
4.
İzokinetik ve/veya fonksiyonel testler
karşıt tarafın %70-%85’ine
ulaşacak.
5.
Yeterli propriosepsiyona ulaşılacak.
Program:
·
İzokinetik
egzersizlere devam edilir (20-90° kısıtlama devam
edilir, 120,150, 180, 210, 240, 270 ve 300°/sn’lik
hızlarda 6 şar tekrar). 14. haftadan itibaren
hamstringlere eksentrik çalışma eklenir.
·
Germe
egzersizleri programına devam edilir.
·
Kapalı
kinetik zincir egzersizlere devam edilir.
·
Kalça
4 yönlü kuvvetlendirme egzersizlerine devam edilir.
·
Pleometrik
çalışmalar eklenir.
·
Koşu
programı geliştirilir.
·
Propriosepsiyon
egzersizlerine devam edilir.
·
Diğer
bölgelere yönelik kuvvetlendirme egzersizlerine
devam edilir.
· Düşük
düzeyde spora özgün hareketlere başlanılır.
Açıklamalar:
1.
4. ayın sonunda değerlendirme.
2.
İzokinetik test.
3.
KT 2000 artrometre ile değerlendirme.
Spora
Dönüş
4.-6.
AYLAR:
Amaç:
1.
Maksimal kas kuvvetinin kazanılması.
2.
Nöromusküler koordinasyonun geliştirilmesi
ve dayanıklılığın arttırılması.
3.
Spora özgün hareketleri geliştirme ve antrenmanlara
başlama.
Geçiş
kriterleri:
1.
Ağrı ve effüzyon olmayacak.
2.
Olumlu muayene bulguları.
3.
KT 2000 artrometre sonuçlarında değişim
olmayacak.
4.
İzokinetik ve/veya fonksiyonel testler
karşıt tarafın %85’ine
ulaşacak.
5.
Yeterli propriosepsiyona ulaşılacak.
Program:
·
Kuvvetlendirme
programına devam edilir (izokinetik açı kısıtlaması
kaldırılır, 18.hafta civarı eksentrik kuadriseps
çalışmaları eklenir).
·
Pleometrik
programa devam edilir.
·
Koşu
programına devam edilir.
·
Spora
özgü hareket ve becerilere yönelik çalışmalar
arttırılır.
Açıklamalar:
1.
6. ayın sonunda değerlendirme.
2.
İzokinetik test.
3.
KT 2000 artrometre ile değerlendirme.
4.
1. yılda kontrol.
5.
Takip eden her yıl kontrol.
|
